Wet van 6 juli 2007
https://reflex.raadvst-consetat.be/reflex/pdf/Mbbs/2007/07/17/106029.pdf
Hier is wat de wet specifiek zegt over donatie van gameten,
waaronder spermadonatie, zo eenvoudig mogelijk uitgelegd, gebaseerd op de
bronnen:
Wat zijn gameten? Gameten zijn voortplantingscellen:
vrouwelijke gameten (eicellen) en mannelijke gameten (spermatozoïden). De
versmelting ervan vormt een embryo.
•
Wat is donatie van gameten? Dit is wanneer een
persoon (de donor) gameten vrijwillig en kosteloos afstaat aan een
fertiliteitscentrum, zodat deze kunnen worden gebruikt voor medisch begeleide
voortplanting bij ontvangers.
•
Kosteloos, maar... De donatie moet gratis gebeuren. Handel
in menselijke gameten is verboden. De Koning kan wel bepalen dat de donor
een vergoeding mag krijgen voor verplaatsingskosten, loonverlies of
ziekenhuiskosten (bijvoorbeeld voor het wegnemen van eicellen bij een
vrouwelijke donor).
•
Anoniem: Wanneer gameten worden gedoneerd, moet het
fertiliteitscentrum de anonimiteit van de donoren waarborgen door alle
gegevens die tot identificatie kunnen leiden, ontoegankelijk te maken. Personen
die in het centrum werken en deze informatie kennen, zijn gebonden door
beroepsgeheim.
•
Wie mag doneren? Gameten mogen worden afgenomen bij
vrouwen van maximaal 45 jaar. De wet noemt geen specifieke leeftijdsgrens voor
mannelijke donoren in deze sectie, maar donatie is in principe kosteloos en
onherroepelijk zodra gestart.
•
Hoeveel kinderen per donor? De gameten van één donor
mogen niet worden gebruikt om bij meer dan zes verschillende vrouwen
kinderen te laten geboren worden.
•
Wat mag niet? Donatie van gameten is verboden
als het doel is om eugenetische selectie (selectie of verbetering van
niet-pathologische genetische kenmerken) te doen. Geslachtsselectie is ook
verboden, tenzij het is om geslachtsgebonden ziekten te voorkomen. Het
matchen van donoren en ontvangers op basis van fysieke kenmerken wordt niet
beschouwd als eugenetische praktijk. Het is ook verboden om gelijktijdig
gameten van verschillende donoren te gebruiken voor inseminatie.
•
Het proces en de overeenkomst:
◦
Voordat inseminatie plaatsvindt, maken de wensouder(s)
(degene(n) die ouder willen worden via medisch begeleide voortplanting) en het
fertiliteitscentrum een overeenkomst op.
◦
De wensouder(s) moet(en) het centrum een schriftelijke
aanvraag voor inseminatie met gameten sturen via aangetekende brief. Het
centrum moet binnen twee maanden antwoorden.
◦
Als het centrum instemt, wordt een overeenkomst opgesteld.
Als het centrum weigert, moet dit schriftelijk gebeuren met opgave van medische
redenen of verwijzing naar de gewetensclausule, en op verzoek het adres van
andere centra.
◦
De overeenkomst moet specifiek vermelden dat de gameten voor
donatie worden gebruikt.
◦
De donor moet zich ertoe verbinden alle nodige medische
onderzoeken te ondergaan en informatie te geven om de gezondheid van de
gedoneerde gameten te controleren. De overeenkomst legt vast wat er met de
gameten gebeurt als ze niet geschikt zijn voor donatie of als de donor weigert
(vernietiging of wetenschappelijk onderzoek).
◦
Zodra de donatieprocedure is gestart, is de donatie
onherroepelijk.
•
Informatie voor ontvangers: Ontvangers van gameten
ontvangen informatie over de gevolgde procedure. Het centrum verzamelt gegevens
over de donor, waaronder medische informatie die belangrijk kan zijn voor de
gezondheid van het kind en fysieke kenmerken. Medische informatie mag aan de
ontvanger(s) worden meegedeeld bij het maken van een keuze, en kan aan de
huisarts van het kind of de ontvanger(s) worden meegedeeld als de gezondheid
van het kind dit vereist.
•
Wie is de ouder? Vanaf het moment van inseminatie
gelden de wettelijke regels voor afstamming (filiatie) in het voordeel van de
wensouder(s) die de gameten hebben ontvangen. De donor kan geen juridische
stappen ondernemen met betrekking tot het ouderschap of financiële gevolgen
daarvan. Ook de ontvanger(s) en het kind kunnen geen juridische stappen
ondernemen tegen de donor over afstamming of financiële gevolgen.
•
Bewaring: Overtallige gameten (gameten die niet
onmiddellijk zijn gebruikt) kunnen worden ingevroren (bewaring door
invriezing). De standaard bewaartermijn is 10 jaar, ingaand op de dag van
invriezing. Deze termijn kan worden ingekort of, in bijzondere omstandigheden,
verlengd op schriftelijk verzoek dat door het centrum wordt beoordeeld. Bij het
verstrijken van de termijn wordt de laatste instructie van de persoon die de
bewaring aanvroeg, uitgevoerd.
•
Bestemming na bewaring: Als de gameten niet worden
gebruikt voor het oorspronkelijke doel of de bewaartermijn verloopt, kunnen
overtallige gameten worden geïntegreerd in wetenschappelijk onderzoek,
vernietigd, of gebruikt worden in een donatieprogramma. De bestemming van overtallige
gameten bij overlijden of onvermogen van de persoon die de bewaring aanvroeg,
moet worden vastgelegd in de overeenkomst.
•
Post mortem inseminatie: Inseminatie met ingevroren
gameten na het overlijden van de partner is alleen toegestaan als dit
uitdrukkelijk in de overeenkomst is vermeld. Dit mag pas zes maanden na het
overlijden gebeuren en uiterlijk twee jaar na het overlijden. Afwijkende
afspraken hierover in de overeenkomst zijn niet geldig.
In eenvoudige termen: De wet regelt gametendonatie
(inclusief sperma) in België. Het moet gratis zijn, anoniem voor de donor, en
er zijn regels over hoeveel gezinnen per donor en wat wel/niet mag worden
geselecteerd. De ontvangers zijn de wettelijke ouders, en er is geen juridische
link tussen donor en kind/ouders. De donor geeft medische info voor
gezondheidschecks en fysieke kenmerken, maar blijft verder anoniem. Er zijn
duidelijke afspraken nodig in een overeenkomst, en de donatie is definitief.
Gameten kunnen ook worden bewaard voor later gebruik.
Opgelet
Door recente rechtspraak (arrest Grondwettelijk Hof van 26 september 2024) zal de wetgeving binnen enkele jaren veranderen, waarbij de anonimiteit van donoren wordt afgeschaft. Tot die tijd blijft de huidige wet van kracht