Samenvattingen mercuriales openbaar ministerie 2025

Een mercuriale is een redevoering die wordt uitgesproken door een magistraat bij de officiële opening van het gerechtelijk jaar en heeft als doel terug te blikken op de werking van Justitie en relevante maatschappelijke kwesties te bespreken.

Samenvatting "Mercuriale PG Antwerpen 2025"

De Procureur-Generaal van Antwerpen opent zijn toespraak door te benadrukken dat democratie niet kan bestaan zonder een werkende rechtsstaat. Hij deelt de resultaten van het gerechtelijk jaar in zijn ressort (regio), voornamelijk voor straf- en jeugdzaken, en stelt vast dat er ondanks beperkte middelen goede prestaties worden geleverd.

Belangrijke resultaten en trends:

Hof van beroep: Het aantal beroepen tegen vonnissen steeg met 10% in 2024 en zelfs met 38% over 5 jaar. Toch is de gemiddelde doorlooptijd van dossiers verbeterd met 41%, naar gemiddeld 219 dagen, wat als "bijzonder goed" wordt beschouwd. Dossiers betreffende voorlopige hechtenis worden direct behandeld.
Strafzaken (parketten Antwerpen & Limburg): Het aantal nieuwe en heropende strafzaken steeg met 8% in 2024. Vooral opvallend zijn sterke stijgingen in dossiers over:
- Belaging (+27% sinds 2015)
- Intrafamiliaal geweld (+50% sinds 2015, met partnergeweld als grootste deel)
- Informaticabedrog (+116% sinds 2015)
Afhandeling van strafzaken: Er is een stijging van 9% in afgesloten zaken. Parketten proberen rechtbanken te ontlasten door meer zaken af te handelen zonder tussenkomst van de rechter. Dit gebeurt vaker via:
- Betaling van een geldsom (minnelijke schikking) (+57%)
- Pretoriaanse probatie (voorwaardelijke invrijheidstelling onder toezicht) (+13% in 2024, en zelfs +259% sinds 2015). Deze methode wordt gebruikt om snel in te grijpen, bijvoorbeeld bij intrafamiliaal geweld of drugsbezit.
- Snelrecht (versnelde behandeling van zaken) is met 388% toegenomen sinds 2015.
Strafrechtelijke afhandelingsgraad: Deze is gestegen van 41% in 2015 naar 59% in 2024 in het ressort Antwerpen, wat boven het nationale gemiddelde van 49% ligt.
Jeugdzaken: Het aantal zaken over verontrustende opvoedingssituaties (VOS) is met 95% gestegen sinds 2015.
Arbeidsauditoraat: Speelt een voortrekkersrol in digitalisering met digitale dossiers en zittingen.

Uitdagingen en problemen: Ondanks de goede resultaten, stelt de Procureur-Generaal dat de werkelijke doelen niet worden bereikt. De belangrijkste problemen zijn:

Tekort aan middelen en personeel: Er is minstens 20% personeel tekort. Dit leidt ertoe dat kleine zaken, zoals fiets- of winkeldiefstal en lichte phishing, vaak niet eens op het parket binnenkomen, wat een gevoel van straffeloosheid bij de burger creëert.
Overbelasting: Leidinggevenden besteden te veel tijd aan dossiers, waardoor er te weinig tijd is voor beleidsontwikkeling en kwaliteitsbewaking.
Problemen in de keten: Tekorten bij gevangenissen, jeugdhulp en andere instanties beperken de keuzes voor een passende afhandeling van zaken. Dit kan ertoe leiden dat problemen met minderjarigen escaleren.
Georganiseerde criminaliteit: Criminelen beschikken vaak over modernere technieken en middelen, terwijl justitie achterloopt.
Betaling van deskundigen en tolken: Facturen worden vaak te laat betaald, tarieven zijn ondermaats, wat de kwaliteit en snelheid van dossiers vertraagt. Sommige tolken en deskundigen weigeren daardoor opdrachten, en tolken raken zelfs in de problemen met de Belastingdienst door de late betalingen.
Gevangenisomstandigheden: De situatie in gevangenissen is "dermate erg" dat re-integratie via detentie moeilijk te geloven is. Basisgezondheidszorg, inclusief tandzorg en geestelijke gezondheidszorg, schiet tekort. Geïnterneerden horen niet in de gevangenis thuis.
Ondermijning rechtsstaat: De politiek gaat "slordig" om met de grondwet en de rechtspraak. Het niet respecteren van mensenrechten tijdens detentie kan de rechtsstaat verder uithollen.
Pensioenhervorming: Magistraten en medewerkers zijn "geschokt" door drastische ingrepen in pensioenen zonder overleg, wat gezien wordt als woordbreuk en de aantrekkelijkheid van de functie schaadt. Investeringen in justitie blijven onder het Europees gemiddelde.
Onveilige gebouwen: Gerechtsgebouwen kampen met schimmel, lekkages en gebrek aan veiligheidsmaatregelen zoals alarmknoppen, toegangscontrole en cameratoezicht.
Digitalisering: Projecten stagneren door aflopende Europese financiering en het ontbreken van digitale handtekeningen en dossiers. Informatie-uitwisseling is gebrekkig. Digitale zittingen zijn hard nodig om dure en vaak mislukte transporten van gevangenen te vermijden.
Verouderde strafprocedure: Het wetboek is moeilijk aan te passen aan de huidige realiteit en rechtspraak, een nieuw wetboek is dringend nodig.

Oproep en oplossingen: De Procureur-Generaal benadrukt dat deze problemen al jaren worden aangekaart en dat de "5 voor 12"-acties, die zullen worden opgedreven, een dialoog met de politieke overheid vragen. Er is nood aan:

Een ambitieuze lange termijnvisie en een substantieel investeringsplan voor justitie en haar partners.
Een competitief loonpakket en behoud van verworven pensioenrechten om deskundig personeel aan te trekken.
Menswaardige detentie en respect voor mensenrechten in gevangenissen.
Tijdige en marktconforme betaling van deskundigen en tolken.
Objectieve verdeling van middelen en meer autonomie voor de rechterlijke macht.
Verbeterde veiligheid in gerechtsgebouwen.
Snelle realisatie van digitalisering (digitale handtekening, digitaal dossier, AI).
Modernisering van de strafprocedure.

De toespraak sluit af met de boodschap dat de rechtsstaat geen vanzelfsprekendheid is; ze vraagt onderhoud, moed en middelen.

Samenvatting "Mercuriale PG Brussel 2025"

De Procureur-Generaal van Brussel, Frédéric Van Leeuw, gebruikt zijn toespraak niet alleen om statistieken te presenteren, maar vooral om dieper in te gaan op de rol van het slachtoffer in het strafproces. Dit is een belangrijk thema in het beleid van de regering en de minister van Justitie.

Cijfers over de rechtspraak in het ressort Brussel:

Instroom strafzaken: Het aantal zaken dat binnenkwam bij de correctionele parketten in 2024 was vergelijkbaar met het voorgaande jaar. Er waren stijgingen in Leuven (+7%) en Halle-Vilvoorde (+11%), en dalingen in Waals-Brabant (-1%) en Brussel (-4%). Over de laatste vijf jaar was er een stijging van 8% in het ressort.
Afgesloten strafzaken: Het aantal afgesloten zaken steeg met 3% tussen 2019 en 2024. Het aantal zaken dat niet werd vervolgd wegens onvoldoende opsporingscapaciteit, steeg met maar liefst 40% in dezelfde periode.
Jeugdzaken: Een stijging van 4% tussen 2023 en 2024 in nieuwe jeugdbeschermingszaken. Zaken over als misdrijf omschreven feiten stegen met 5%. Zaken over verontrustende situaties stegen met 3%.
Hoger beroepen: Er zijn zorgen over de achterstand. De Nederlandse kamers zagen een toename van 579 zaken in de stock over 10 jaar, de Franstalige kamers een toename van 1.101 zaken.
Kamer van inbeschuldigingstelling (KI): Een stijging van 50% in ontvangen zaken in 2024 ten opzichte van 2015, en 68% voor zaken over voorlopige hechtenis.
Assisenzaken: Het aantal dossiers dat wacht op berechting blijft stabiel, maar recente geweldsincidenten (schietpartijen) in Brussel baren zorgen. Het aantal zaken dat in 2025 en 2026 voor assisen komt, is al hoger dan in 2024, wat zal leiden tot een grotere achterstand.

De plaats van het slachtoffer in het strafproces: De Procureur-Generaal benoemt twee sleutelgebeurtenissen die de rol van het slachtoffer in het strafproces centraal hebben gesteld: de Dutroux-zaak (30 jaar geleden) en de terroristische aanslagen in Brussel (10 jaar geleden). Deze zaken hebben geleid tot een "catharsis" en de invoering van nieuwe rechten voor slachtoffers in het strafrecht.

Kritiek op het "onschuldige slachtoffer" concept:

De term "onschuldig slachtoffer" is niet zo onschuldig en kan leiden tot een hiërarchie onder slachtoffers en versterking van stereotypen.
Er is een contrast tussen de sterke politieke reactie op terrorisme (waar de samenleving zich gemakkelijker met de "onschuldige slachtoffers" identificeert) en de relatieve onverschilligheid voor drugsgeweld, waar slachtoffers vaak worden gezien als "slachtoffers van hun eigen keuzes".
Zelfs de situatie van gevangenen (schuldigen) wordt zelden gezien als een slachtofferpositie, wat leidt tot onverschilligheid voor de beschamende overbevolking in gevangenissen.

Het woord van het slachtoffer en de rol van de media:

Hoewel slachtoffers meer rechten hebben gekregen en van toeschouwer acteur zijn geworden, blijven beslissingen over vervolging en strafuitvoering een taak van de staat en justitiële autoriteiten, uit oogpunt van onpartijdigheid.
Het debat over straf verplaatst zich echter steeds vaker naar de media, waardoor justitie een steeds slechtere reputatie krijgt. Slachtoffers uiten hun leed in de media, wat kan leiden tot de perceptie dat hun standpunt het enige juiste is. Dit kan leiden tot onevenredige straffen, beïnvloed door emoties en vooroordelen.
Een recente uitspraak van het Hof van Cassatie laat de deur op een kier door te stellen dat de rechter rekening mag houden met de veronderstelde verwachtingen van slachtoffers en hun familie bij het bepalen van de strafmaat. Dit is een stap naar een meer herstelgerichte aanpak.

Gevaren van "parallelle justitie":

De Procureur-Generaal waarschuwt voor de groeiende trend van burgers die het recht in eigen handen nemen of via sociale media daders "veroordelen" of namen bekendmaken, zoals bij de zaak Sanda Dia. Dit is een symptoom van een verzwakt rechtssysteem.
Ook politici bekritiseren openlijk weloverwogen beslissingen van magistraten via sociale media, wat het gerechtelijk apparaat verder ondermijnt.

Institutioneel geweld en secundaire victimisatie:

Het gebrek aan middelen bij justitie is op zich een vorm van institutioneel geweld, waarvan de zwaksten in de samenleving uiteindelijk het slachtoffer zijn.
Dit leidt tot secundaire victimisatie, het lijden dat voortkomt uit de reactie van publieke of private instellingen, in plaats van direct uit het misdrijf. Slachtoffers van terreur moeten bijvoorbeeld nog steeds tal van procedures doorlopen, wat mentaal zeer belastend is. Dit leidt tot isolatie en verlies van vertrouwen.
Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens benadrukt de rol van magistraten bij het voorkomen van kwetsende handelingen of inbreuken op de privacy van slachtoffers.

Oproep en conclusie:

Justitie moet verantwoordelijkheid nemen en fouten toegeven. Een spontane verontschuldiging van een procureur kan voor slachtoffers helend werken.
Slachtoffers vragen ons om empathie en te luisteren naar hun leed, zonder hen te reduceren tot hun status als slachtoffer. Ze willen gezien, gehoord, erkend en omarmd worden.
De definities van "slachtoffer" die door slachtoffers zelf zijn aangereikt, benadrukken het belang van herstel en het terugvinden van menselijkheid.
De Procureur-Generaal sluit af met een oproep om menselijkheid te koesteren in de uitoefening van de rechtspraak, om zo bij te dragen aan de samenleving waarin we willen leven.

Samenvatting "Mercuriale PG Gent 2025"

De Procureur-Generaal van Gent, Sue Preenen, opent haar toespraak met een reflectie op een "bijzonder bewogen" gerechtelijk jaar, getekend door groeiende onrust binnen de rechterlijke orde.

Belangrijkste uitdagingen en problemen:

Jarenlange onderfinanciering: De pensioenplannen van de regering waren de directe aanleiding, maar het sluimerende ongenoegen komt voort uit jarenlange ondermaatse financiering van Justitie. Dit heeft geleid tot:
- Capaciteitsproblemen
- O inadequaat veiligheidsbeleid
- Slechte infrastructuur
Prioriteiten van de overheid: De regering verhoogt defensie-uitgaven, maar blijft "blind" voor noodzakelijke investeringen in Justitie, die essentieel zijn voor de rechtsstaat en veiligheid.
Impact van acties: De spontane acties van magistraten en personeel maakten het voor rechtzoekenden en anderen moeilijk en leidden tot kritiek in de media en politiek.
"Hefboomplan" van de minister van Justitie: Dit plan (2 juli 2025) is een "eerste stap in de goede richting", maar het extra budget van 21 miljoen euro wordt gezien als een "broos twijgje" dat waarschijnlijk niet zal volstaan om de decennialange verwaarlozing te compenseren.
Gebrek aan dialoog: De Eerste Minister heeft niet gereageerd op de oproep van de rechterlijke macht tot overleg.
Financiering onder Europees gemiddelde: België besteedde in 2024 slechts 0,22% van het BBP aan Justitie, onder het Europees gemiddelde van 0,31%. Ook investeringen in ICT liggen onder het gemiddelde.
Daling van vertrouwen: Het algemene vertrouwen in justitie is gedaald van 61% in 2014 naar 54% in 2024.
Georganiseerde criminaliteit en geweld: Er is sprake van "ongeziene geopolitieke situatie" en "sterke georganiseerde criminaliteit en tal van ernstige geweldsdelicten". Criminelen worden driester, en bedreigingen aan magistraten zijn een realiteit. Tragische geweldszaken, zoals die van Lisa en Julie Van Espen, worden aangehaald.

Cijfers en trends in het rechtsgebied van Gent:

Hof van beroep (algemeen): Positieve trends in de afname van de stock (aantal onbehandelde zaken) voor burgerlijke en correctionele zaken. Echter, het aantal assisenzaken zal naar verwachting stijgen, wat een "immense" impact heeft op de klassieke kamers omdat dezelfde magistraten worden ingezet.
Correctionele parketten: Een sterke stijging van nieuwe zaken in 2024, terwijl de uitstroom (afgesloten zaken) slechts licht steeg. Dit betekent dat de stock van strafzaken weer sterk aangroeit, wat "zeer verontrustend" is.
Jeugdparketten: Het aantal dossiers over verontrustende opvoedingssituaties (VOS) blijft stijgen.

Positieve ontwikkelingen en oplossingen:

Digitalisering: Er wordt veel tijd en energie gestoken in digitaliseringsprojecten zoals JustCase (voor jeugd- en familierechtbanken) en JustOne (voor parketten). Het parket-generaal van Gent speelde een voortrekkersrol in digitale communicatie en hybride werken. JustView-JustConsult moet zorgen voor vlottere digitale toegang tot strafdossiers.
Aanpak op maat: Toenemende aandacht voor hersteltrajecten voor problemen zoals verslaving, agressie en psychosociale kwesties, vooral in jeugdzaken en intrafamiliaal geweld. Dit via samenwerking tussen parket, rechter, advocaat, justitie-assistent en hulpverlening.
Nieuw Strafwetboek: Invoering in 2026 wordt toegejuicht omwille van vereenvoudiging en toegankelijkheid. Er is een "noodwet" die zich richt op een rechtvaardige proportionaliteit tussen misdrijf en straf om de overbevolking in gevangenissen te verminderen.

Oproep en conclusie: De Procureur-Generaal van Gent benadrukt dat Justitie nog steeds de taak heeft om de rechtszekerheid en veiligheid van burgers te garanderen. Ze verwacht dat de politieke overheden de overeengekomen investeringen van het Hefboomplan niet in twijfel trekken en dat er in de nabije toekomst, via dialoog, ruimte wordt gecreëerd voor verdere optimalisatie van justitie, met bijkomende financiële middelen.

Samenvatting "Mercuriale PG Luik 2025"

De Procureur-Generaal van Luik, vertegenwoordigd door substituut-generaal Matthieu SIMON, presenteert de cijfers van de rechtspraak in het ressort Luik en gaat dieper in op twee hoofdthema's: wetgevende moed bij de bescherming van menselijke waardigheid in verband met mensenhandel en sekswerk, en de uitdagingen voor de rechtsstaat door de inmenging van de rechterlijke macht in politieke kwesties.

Cijfers en trends in het ressort Luik:

Correctionele parketten: 116.500 nieuwe zaken in 2024. De instroom en uitstroom stegen beide met 9%. Er was echter een tekort van 1.500 afgesloten zaken ten opzichte van de instroom, wat de achterstand vergroot.
Specifieke misdrijfcategorieën:
- Sterke dalingen: Volksgezondheid (bv. niet-vaccinatie: -27%), economische zaken, informaticabedrog.
- Sterke stijgingen: Milieumisdrijven (+101%, vooral illegale afvalstortingen), heling en witwassen (+45%), fiscale fraude (+38%), arbeids- en sociale zekerheidsinbreuken (+37%), openbare orde en veiligheid (+19%, deels door verkiezingsjaar).
Afhandeling van zaken:
- Dalingen: Afhandelingen zonder strafvervolging op basis van opportuniteit (-9,56%), gerechtelijke instructies (-8,16%), succesvolle bemiddelingen (-5,28%).
- Stijgingen: "Andere ketengerichte afhandelingen" (+79%, inclusief administratieve aanpak, civiele procedures), betaling van een geldsom (transacties) (+67%, mede door "electorale delinquentie" van niet-opgedaagde assessoren). Administratieve afhandeling steeg met 53%.
- Niet-vervolging om technische redenen steeg met 16% (onvoldoende bewijs, dader onbekend). Echter, niet-vervolging wegens "onvoldoende opsporingscapaciteit" daalde met 30%, en wegens "andere prioriteiten in opsporings- en vervolgingsbeleid" met 38%.
Gerechtelijke reactiegraad: Het ressort Luik heeft met 68% de hoogste reactiegraad in België (nationaal gemiddelde 49%).
Achterstand (stock): 41.500 zaken waren eind 2024 nog onbehandeld bij de parketten.
Jeugdsecties: "Minderjarigen in gevaar" zaken blijven toenemen (bijna 2 op 3 dossiers). Zaken over "als misdrijf omschreven feiten" daalden met 10%.
Ondernemingsrechtbanken: Een continue vermindering van de achterstand sinds 2020, wat "met kracht en nadruk moet worden toegejuicht".
Arbeidsrechtbanken: Achterstand nam toe met 600 zaken, tot 16.973 dossiers (bijna twee jaar activiteit). De arbeidshoven van Luik wisten hun achterstand wel te verminderen.

Abussen en moeilijkheden:

Geen directe "abussen" geconstateerd, maar grote bezorgdheid over het filmen van verdachten in detentie door televisiemaatschappijen. Dit wordt gezien als een schending van het geheim van het onderzoek, de privacy en de menselijke waardigheid van de verdachte. Het dient vooral commerciële belangen.
Structurele onderfinanciering: Justitie is "aangevreten" door endemische onderfinanciering en is "het Vlot van de Medusa van onze instellingen".
Personeelstekorten: Trage vervanging van vertrekkend personeel, gebrek aan aantrekkelijkheid van functies, en onvoldoende budgetten voor vervanging van magistraten (zelfs voor wettelijk voorziene verlofrechten). Een studie toont aan dat er 82 extra magistraten nodig zijn om slechts twee nieuwe rechten te dekken.
Verouderde infrastructuur en digitalisering: De modernisering is onvoltooid; nog veel papieren dossiers, post-it notes als communicatiemiddel, gebrek aan basismateriaal zoals telefoons of printers. Digitale tools houden vaak geen rekening met de Duitse taal in Eupen.
Pensioenhervormingen: Magistraten zijn "diep gechoqueerd" door de pensioenplannen en voeren protestacties, die mogelijk zullen escaleren.
Gevaar voor de scheiding der machten: Er is een groeiende bezorgdheid dat de rechterlijke macht steeds meer ingrijpt in het terrein van de wetgevende en uitvoerende macht (het "gouvernement des juges"). Dit wordt een "potentiële tijdbom" genoemd. Voorbeelden zijn klimaatprocedures en de discussie over overbevolking in gevangenissen.

Thema: Wetgevende moed en menselijke waardigheid (Mensenhandel en Sekswerk):

Mensenhandel (exploitatie): België wordt internationaal als een model gezien. De Belgische wet (Art. 433quinquies Strafwetboek) is breder dan internationale normen. Mensenhandel wordt hier gedefinieerd als het exploiteren van iemand "in omstandigheden die strijdig zijn met de menselijke waardigheid". Dwang is geen essentieel onderdeel van het misdrijf (maar wel een verzwarende omstandigheid), wat de definitie ruimer maakt. De "menselijke waardigheid" in deze context is een Belgische toevoeging, niet vereist door internationale wetgeving.
Indicatoren van mensenhandel: Lage lonen, extreem lange werkdagen zonder rust, onmenselijke huisvesting (bv. slapen in vieze loodsen, geen sanitair), mishandeling, bedreigingen, beperking van bewegingsvrijheid, afpakken van papieren, valse beloftes, illegale verblijfstatus, ongezonde werkomgeving, gebrek aan medische zorg.
Aanpak van slachtoffers: Het Belgische model is gunstig voor slachtoffers. Hun toestemming is irrelevant voor de kwalificatie van mensenhandel. Slachtoffers die zelf misdrijven plegen als direct gevolg van hun uitbuiting, worden niet gestraft. Ze krijgen steun (huisvesting, psychologische hulp) via gespecialiseerde centra en kunnen een verblijfsvergunning krijgen die onbeperkt kan worden.
Sekswerk onder arbeidscontract: België is pionier met de wet van 3 mei 2024, die sekswerkers een officieel werknemersstatuut geeft. Werkgevers met een vergunning plegen daardoor geen pooierij meer.
- Uitdaging: gezagsverhouding en toestemming: De wet stelt dat de sekswerker op elk moment een seksuele handeling mag weigeren zonder rechtvaardiging of negatieve gevolgen, en met behoud van loon. Dit maakt de "gezagsverhouding", essentieel voor een arbeidscontract, "erg theoretisch". Het recht om te weigeren is een absoluut recht. Een sekswerker kan ook ontslag nemen zonder opzegtermijn of -vergoeding. De werkloosheidsuitkering wordt "clement" behandeld bij ontslag, idealiter zonder sancties.
- Moeilijke praktijk: De grens tussen zelfstandige en werknemer zal in de praktijk moeilijk zijn. De Procureur-Generaal stelt voor om een vermoeden van werknemerschap in te voeren, of een uniek statuut voor sekswerkers te creëren.

Conclusie en oproep: De Procureur-Generaal prijst de wetgevende moed van België, maar waarschuwt voor de bedreigingen van de rechtsstaat. Hij roept op tot het verdedigen van de principes van Montesquieu (scheiding der machten). Het openbaar ministerie, als onafhankelijke vertegenwoordiger van de Natie, moet niet aarzelen om tussenbeide te komen in gerechtelijke debatten wanneer de scheiding der machten of de sociale vrede in gevaar komt, en "populisme van de rechterlijke macht" te bedwingen. De Procureur-Generaal benadrukt het belang van het begrip "openbare orde", dat essentieel is voor de samenleving.

Samenvatting "Mercuriale PG Mons 2025"

De mercuriale van Mons, uitgesproken door eerste advocaat-generaal Jean-Paul Lété op 1 september 2025, is eerder een indringende reflectie die zich concentreert op de fundamentele beginselen van de rechtsstaat, de rol van het openbaar ministerie en de delicate balans tussen de verschillende staatsmachten.

Hier zijn de belangrijkste punten uit deze mercuriale:

Afscheid en een belangrijke boodschap De mercuriale markeert het naderende pensioen van Jean-Paul Lété en dient als een persoonlijk, maar ook institutioneel, bericht aan zijn collega's. Hij benadrukt dat een mercuriale de stem van het openbaar ministerie vertegenwoordigt en niet louter persoonlijke meningen.
Centraal thema: Artikel 138bis van het Gerechtelijk Wetboek Het hoofdonderwerp is artikel 138bis, §1er van het Gerechtelijk Wetboek, dat het openbaar ministerie de mogelijkheid biedt om ambtshalve op te treden in burgerlijke zaken wanneer de openbare orde in gevaar is. Lété noemt dit een "potentiële tijdbom" ("bombe à retardement") en vergelijkt het met de "dynamite" waarover Robert Lecourt sprak met betrekking tot het Europese recht, en vreest een te risicovol gebruik ervan.
De rol van het openbaar ministerie buiten het strafrecht Lété benadrukt de essentiële rol van het openbaar ministerie in het bewaken van de algemene belangen van de samenleving, ook in burgerlijke procedures waar het vaak afwezig is. Artikel 138bis geeft het openbaar ministerie een "carte blanche" om in te grijpen bij een bedreiging van de openbare orde, zelfs in beroep of cassatie, zonder oorspronkelijk partij te zijn geweest.
Het vluchtige concept van "openbare orde" De mercuriale erkent dat het concept van "openbare orde" uiterst fluïde en variabel is en moeilijk eenduidig te definiëren. Het wordt omschreven als betrekking hebbend op de essentiële belangen van de staat of de gemeenschap, of de juridische grondslagen van de economische of morele orde van de samenleving. Interventie is gerechtvaardigd wanneer de openbare orde daadwerkelijk in gevaar wordt gebracht door een concrete situatie, niet door louter een abstracte schending van een dwingende wetsbepaling.
Zorg over rechterlijke macht en scheiding der machten Een diepe bezorgdheid wordt geuit over de inmenging van de rechterlijke macht in de beleidsmatige sfeer van de wetgevende en uitvoerende macht. Lété wijst op de toenemende "juridisering" van politieke beslissingen en zelfs inactiviteit van de wetgever, met jurisprudentie die de aansprakelijkheid van de wetgever op basis van "normaal zorgvuldig en voorzichtig" gedrag mogelijk maakt. Hij verwijst naar de "Klimaatzaak" van het Brusselse Hof van Beroep en arresten van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens over klimaatbeleid, waarbij rechters de proportionaliteit van maatregelen van de nationale wetgever beoordelen. Dit roept vragen op over de klassieke democratie en de scheiding der machten.
Oproep tot actie voor het openbaar ministerie De mercuriale stelt dat het openbaar ministerie, als onafhankelijke vertegenwoordiger van de Natie, niet mag aarzelen om ambtshalve in te grijpen in gerechtelijke debatten wanneer de scheiding der machten in het geding is. Dit is cruciaal om de openbare orde en de sociale vrede te vrijwaren tegen "gerechtelijk populisme" en de verwevenheid van beginselen met ideologische oriëntaties. Lété dringt erop aan dat de parketten zich bewust moeten zijn van deze debatten, die anders vaak achter de rug van het openbaar ministerie plaatsvinden.

De mercuriale van Mons is dus een uitermate relevante en kritische beschouwing over de fundamenten van de rechtsstaat, de grenzen van de rechterlijke macht en de noodzaak van een waakzaam en onafhankelijk openbaar ministerie in een steeds complexere samenleving.

AI samenvattingen - lees disclaimer vooraleer te gebruiken

dinsdag 2 september 2025