Waarover gaat deze zaak precies?
De zaak draait om de online publicatie van
persoonsgegevens van Oostenrijkse sporters die zijn geschorst wegens
dopingovertredingen. De Oostenrijkse anti-dopingwet verplicht de nationale
anti-dopingautoriteiten (NADA Austria en ÖADR) om de naam van de geschorste
sporter, de sport, de overtreding en de duur van de schorsing op hun websites
te publiceren.
Vier sporters hebben hiertegen bezwaar gemaakt. Zij vinden
dat deze publieke bekendmaking een schending is van hun recht op privacy en
gegevensbescherming, zoals vastgelegd in de Europese Algemene Verordening
Gegevensbescherming (AVG). De zaak kwam uiteindelijk voor een Oostenrijkse
rechter, die het Europees Hof van Justitie om opheldering heeft gevraagd over
hoe de AVG in dit geval moet worden toegepast.
De conclusie die u heeft, is het advies van de
advocaat-generaal (A-G) aan het Europees Hof. Het Hof is niet verplicht dit
advies te volgen, maar doet dit in de praktijk vaak wel. De kernvraag is: weegt
de strijd tegen doping en de transparantie die daarbij hoort zwaarder dan het
fundamentele recht van een sporter op de bescherming van zijn
persoonsgegevens?
Wat is het advies van de advocaat-generaal?
De A-G heeft de zeven vragen van de Oostenrijkse rechter
geanalyseerd en geeft per vraag een advies. Hier is een samenvatting per
onderwerp:
1. Is de AVG überhaupt van toepassing op
anti-dopingactiviteiten?
De Oostenrijkse anti-dopingautoriteit (NADA) stelde dat de
strijd tegen doping een nationale en niet-economische activiteit is, en daarom
buiten de EU-wetgeving (en dus de AVG) zou vallen.
- Advies
van de A-G: Ja, de AVG is volledig van toepassing. De
uitzonderingen in de AVG, zoals die voor nationale veiligheid, moeten zeer
beperkt worden uitgelegd en zijn hier niet van toepassing. De AVG is
bedoeld om een hoog en coherent niveau van gegevensbescherming in de hele
EU te garanderen, ook op gebieden die primair een nationale bevoegdheid
zijn.
2. Zijn gegevens over een dopingovertreding
"gegevens over gezondheid"?
Dit is een belangrijke vraag, omdat "gegevens over
gezondheid" (artikel 9 AVG) extra streng beschermd zijn en de verwerking
ervan in principe verboden is.
- Advies
van de A-G: Dat hangt ervan af.
- De
algemene informatie dat een sporter een dopingregel heeft overtreden en
geschorst is, is op zichzelf geen gezondheidsgegeven.
- Echter,
als de naam van de specifieke verboden stof wordt gepubliceerd,
kan dit wél als een gezondheidsgegeven worden gezien. De reden is dat de
naam van een stof (direct of indirect) informatie kan onthullen over de
huidige of toekomstige lichamelijke of geestelijke gezondheid van de
sporter. De nationale rechter moet dit per geval beoordelen.
3. Gaat het om "strafrechtelijke gegevens"?
Ook gegevens over strafrechtelijke veroordelingen (artikel
10 AVG) genieten extra bescherming en mogen alleen onder specifieke voorwaarden
worden verwerkt. Hoewel dopingovertredingen in Oostenrijk onder het tuchtrecht
vallen, is de Europese definitie breder.
- Advies
van de A-G: Ja, dit kan worden gezien als strafrechtelijke gegevens.
Om dit te bepalen, moet gekeken worden naar de aard en de zwaarte van de
sanctie. Een dopingschorsing is bedoeld om te straffen en af te schrikken
(repressief). Een schorsing van meerdere jaren, of zelfs levenslang, is
zo’n zware sanctie dat deze vergelijkbaar is met een
strafrechtelijke veroordeling, omdat het iemands carrière kan beëindigen.
Daarom kan artikel 10 AVG van toepassing zijn.
- Eventuele
besluiten van een overheidsinstantie hierover moeten bovendien altijd
door een rechter getoetst kunnen worden.
4. Is de online publicatie evenredig en is een
individuele afweging nodig?
Dit is de kern van de zaak: is de Oostenrijkse wet die
automatische publicatie voorschrijft in lijn met de beginselen van de AVG,
zoals minimale gegevensverwerking en proportionaliteit?.
- Advies
van de A-G: Nee, de huidige praktijk is waarschijnlijk niet
evenredig, en een individuele afweging is vereist.
- Onevenredig:
Een systematische en automatische online publicatie, die
wereldwijd en voor onbepaalde tijd toegankelijk is voor iedereen, gaat
verder dan nodig is om de doelen (afschrikking en voorkomen dat de
schorsing wordt omzeild) te bereiken. Minder ingrijpende maatregelen zijn
mogelijk, zoals het informeren van alleen de relevante sportfederaties.
Ook is het publiceren van de naam van de verboden stof waarschijnlijk
niet noodzakelijk.
- Individuele
afweging: De wet ontslaat de anti-dopingautoriteiten (de
"verwerkingsverantwoordelijken") niet van hun plicht om de AVG
na te leven. Zij moeten vóór publicatie per geval een afweging maken
tussen het publieke belang en de privacyrechten van de sporter om te
zorgen dat de verwerking in die specifieke situatie evenredig is.
5. Kan een sporter een klacht indienen vóórdat de
gegevens zijn gepubliceerd?
Eén van de sporters diende haar klacht in voordat haar
gegevens daadwerkelijk online stonden. De Oostenrijkse privacy-autoriteit vond
de klacht daarom niet-ontvankelijk.
- Advies
van de A-G:
- Een
klacht gebaseerd op het recht om gegevens te wissen is inderdaad niet-ontvankelijk
vóór publicatie, omdat je niets kunt wissen wat er nog niet is.
- Een
preventieve klacht is in theorie wel mogelijk op andere gronden, zolang
de publicatie zo goed als zeker is en niet slechts een hypothese.
- Als
de publicatie plaatsvindt terwijl de zaak in beroep bij de rechter ligt,
kan de klacht alsnog ontvankelijk worden. Het nationale recht moet
dan een effectieve rechtsgang garanderen.