Dit arrest van het Franse Hof van Cassatie (de hoogste rechtbank in Frankrijk voor straf-, en civiele zaken) is een cruciaal tussenarrest in een zaak die draait om bewijs uit de gekraakte chatdienst Sky ECC. De rechtbank besluit niet zelf, maar stelt een vraag aan het hoogste Europese gerechtshof, omdat de zaak grote gevolgen heeft voor veel strafzaken in heel Europa .
1. De Zaak in het Kort: Wie, Wat en Waar?
• De persoon: Een man, in het arrest "M." genoemd, wordt in Duitsland vervolgd voor drugshandel en deelname aan een criminele organisatie.
• Het bewijs: Een belangrijk deel van het bewijs tegen hem bestaat uit berichten die zijn verstuurd via Sky ECC, een versleutelde communicatiedienst.
• De oorsprong van het bewijs: Dit bewijs is verzameld door de Franse autoriteiten. Zij hebben de Sky ECC-servers gekraakt en de data onderschept tijdens een eigen, groot onderzoek naar georganiseerde misdaad.
• De overdracht: De Duitse justitie heeft via een Europees Onderzoeksbevel (EOB) aan Frankrijk gevraagd om de relevante data voor hun zaak tegen M. te overhandigen. Frankrijk heeft dit gedaan op 12 augustus 2022.
• Het probleem voor M.: M. is geen partij in het oorspronkelijke Franse onderzoek. Hij was daar geen verdachte, getuige of slachtoffer. Hij wordt nu in Duitsland geconfronteerd met bewijs uit een Franse procedure waar hij volledig buiten stond.
2. Het Juridische Dilemma: Waar kun je klagen over het bewijs?
De kern van de zaak is een klassiek "van het kastje naar de muur"-probleem. M. wil de rechtmatigheid van de Franse data-onderschepping aanvechten. Hij stelt dat zijn privacy en recht op een eerlijk proces zijn geschonden. Maar bij welke rechter kan hij terecht?
• In Duitsland? Nee. Het principe van wederzijds vertrouwen tussen EU-landen betekent dat de Duitse rechter er in principe op vertrouwt dat de Franse autoriteiten hun werk correct hebben gedaan. De Duitse rechter zal de rechtmatigheid van de Franse bewijsvergaring niet controleren.
• In Frankrijk? Dat is de vraag. M. heeft geprobeerd de bewijsstukken in Frankrijk nietig te laten verklaren. De lagere Franse rechtbank (het hof van beroep) wees dit af met het argument: "U bent geen partij in onze procedure (geen verdachte, geen getuige, etc.), dus u heeft geen recht om hier te klagen".
Hierdoor dreigt M. nergens terecht te kunnen om de wettigheid van het bewijs, waarop zijn hele strafzaak is gebaseerd, te laten toetsen.
3. De Argumenten van de Verdachte
M. voert via zijn advocaat vier hoofdargumenten aan waarom hij wél in Frankrijk moet kunnen klagen:
1. Geen rechter is onrechtvaardig: Als de Duitse rechter het niet mag controleren en de Franse rechter het niet wil, dan is er geen enkele rechter die het bewijs toetst. Dit is in strijd met het EU-recht.
2. Recht op een eerlijk proces: Iedereen heeft het recht om bewijs dat tegen hem wordt gebruikt aan te vechten. Hem dit recht ontzeggen, schendt het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM).
3. Het gaat om persoonlijke rechten: De rechtbank moet niet alleen kijken of hij een formele 'partij' is in de Franse zaak, maar of de bewijsvergaring zijn persoonlijke rechten heeft geschonden.
4. Recht om detentie aan te vechten: M. zit in voorlopige hechtenis in Duitsland op basis van dit bewijs. Hij moet de legaliteit van die hechtenis kunnen aanvechten, en dat betekent ook het onderliggende bewijs kunnen betwisten.
4. De Redenering van het Franse Hof van Cassatie
Het Hof van Cassatie erkent de complexiteit van de situatie. De rechters duiken diep in de Franse en Europese wetgeving.
• De Franse wet: Er is een specifieke Franse wet (artikel 694-41) die bedoeld is om een rechtsmiddel te bieden in dit soort situaties. Deze wet stelt dat je in Frankrijk kunt klagen over maatregelen die zijn uitgevoerd naar aanleiding van een EOB.
• De beperkte interpretatie van het Hof: Het Hof interpreteert deze wet echter zeer strikt. Het stelt dat het EOB alleen vroeg om de overdracht van bewijs dat Frankrijk al had. De daadwerkelijke onderschepping en verzameling van de data gebeurde al eerder en was onderdeel van een puur Franse procedure, los van het Duitse EOB. Volgens deze redenering valt de klacht van M. over de oorspronkelijke dataverzameling dus buiten het bereik van deze wet.
• De tegenstrijdigheid: Dit standpunt botst met eerdere uitspraken en de geest van de Europese regels. Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) leek er in een vergelijkbare zaak vanuit te gaan dat deze Franse wet wél een effectief rechtsmiddel was.
• Het fundamentele probleem: Als de strikte interpretatie van het Hof klopt, dan is er inderdaad een juridisch vacuüm. Dit zou in strijd kunnen zijn met het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie, met name het recht op een effectieve voorziening in rechte (artikel 47). Iedereen wiens rechten onder EU-wetgeving worden geschonden, moet bij een rechter terechtkunnen.
5. De Beslissing: Een Vraag aan Europa
Omdat het Franse Hof van Cassatie hier zelf niet uitkomt, en het een fundamentele vraag over de interpretatie van EU-recht betreft, besluit het de zaak te schorsen en prejudiciële vragen te stellen aan het Hof van Justitie van de Europese Unie (HvJ-EU) in Luxemburg.
De kernvragen die aan het HvJ-EU worden gesteld, zijn:
1. Moet de Europese wetgeving zo worden geïnterpreteerd dat een land dat bewijs levert (Frankrijk) verplicht is om een rechtsmiddel te bieden aan een verdachte in het land dat het bewijs gebruikt (Duitsland), zodat deze de rechtmatigheid van de oorspronkelijke bewijsvergaring kan aanvechten?
2. Vereist het gelijkwaardigheidsbeginsel dat een verdachte in Duitsland in Frankrijk dezelfde klachtmogelijkheden krijgt als een Franse verdachte in een vergelijkbare situatie?
Het Hof benadrukt de urgentie, omdat deze situatie speelt in talloze Sky ECC-zaken in verschillende EU-lidstaten, waarbij veel mensen in hechtenis zitten . Daarom wordt het EU-Hof gevraagd de zaak met spoed te behandelen .
De zaak in Frankrijk wordt aangehouden tot 13 januari 2026, in afwachting van het antwoord uit Luxemburg.
Conclusie: Waarom is dit Belangrijk?
Dit arrest is geen einduitspraak, maar een cruciale stap. Het legt een fundamenteel probleem bloot in de Europese justitiële samenwerking: hoe waarborg je de rechten van een verdachte als bewijs van het ene land in het andere wordt gebruikt?
De uitspraak van het Hof van Justitie van de EU zal enorme gevolgen hebben voor alle Sky ECC-zaken in Europa. Het zal bepalen of duizenden verdachten een kans krijgen om de rechtmatigheid van de Franse hack en dataverzameling aan te vechten, of dat zij die mogelijkheid definitief wordt ontzegd.