Bron: De situatie van de federale politie - Hoorzitting.
De hoorzitting, die plaatsvond op 17 juni 2025, had als doel
de situatie van de Federale Politie te bespreken. Het verslag werd
namens de commissie voor Binnenlandse Zaken, Veiligheid, Migratie en
Bestuurszaken uitgebracht door de heren Matti Vandemaele en Éric Thiébaut.
I. Inleidende Uiteenzetting van de Commissaris-Generaal,
de heer Eric Snoeck De commissaris-generaal van de Federale Politie, de
heer Eric Snoeck, presenteerde een overzicht van de algemene situatie van de
Federale Politie. Hij benadrukte dat de veiligheidscontext complex is en
snel verandert, met onder meer georganiseerde criminaliteit,
drugsproblematiek, terreurdreiging, cybercriminaliteit en de impact van
geopolitieke spanningen. Technologische evoluties zoals artificiële
intelligentie brengen ongeziene uitdagingen met zich mee, en het geïntegreerde
politiemodel (uit 1998, ingevoerd in 2002) staat al lange tijd ter discussie,
evenals de taakverdeling tussen de federale en lokale politie. Hij stelde vast
dat de politiestructuur nauwelijks is gewijzigd in decennia, terwijl de
uitdagingen radicaal zijn veranderd.
De heer Snoeck stelde dat de Federale Politie niet in
crisis verkeert en haar taken over het algemeen goed uitvoert, met 14.000
medewerkers die klaarstaan om de uitdagingen aan te gaan. Hij vergeleek de
situatie met een glas dat voor 95% vol is, waarbij de resterende 5% problemen
moeten worden aangepakt. Echter, de opdrachten en medewerkers staan onder
voortdurende en verhoogde druk door stijgende criminaliteit,
migratiestromen, te beschermen sites en personen, en cyberaanvallen.
Intern zijn er ook uitdagingen, zoals het verminderen van
bureaucratie, verbeteren van aantrekkelijkheid, aanpakken van
infrastructuurproblemen, integreren van digitale tools en versnellen van
digitale transformatie, en het wegwerken van logistieke achterstanden. De
commissaris-generaal gaf aan dat hij, ondanks een strikt budgettair kader en
beperkte wetgevende mogelijkheden, in de voorbije maanden actie heeft
ondernomen en het pad heeft geëffend voor vernieuwing. Dit omvatte het op
orde brengen van de begroting, het opzetten van prioritaire
digitaliseringsprojecten (met bijsturing van i-Police), en het reorganiseren
van het commissariaat-generaal.
Voor 2025 en daarna zal de Federale Politie haar
inspanningen verdubbelen, met concrete doelstellingen uit het regeerakkoord
zoals een resultaatgerichte aanpak, consolidatie van het geïntegreerde
politiemodel, gerichte versterking (o.a. gerechtelijke politie, speciale
eenheden, luchtvaartpolitie, digitale transformatie), en verbetering van
werking en structuren. Een algemeen strategisch plan voor 2025-2030 zal
deze zomer worden voorgelegd, en concrete voorstellen voor structurele evolutie
worden in de herfst verwacht.
De heer Snoeck benadrukte integriteit en vertrouwen als
essentiële waarden. Hij erkende dat er kritiek is geweest, maar weerlegde
beschuldigingen van een "doofpotcultuur" of "graaicultuur".
Hij legde uit dat het integriteitsplan uit 2021 diverse maatregelen
omvat, zoals een netwerk van 124 tot 130 vertrouwenspersonen en een online
meldplatform voor anonieme meldingen van ongewenst gedrag of
integriteitsschendingen. De capaciteit van het Bureau Integriteit is
verdubbeld.
II. Vragen en Opmerkingen van de Leden (Belangrijkste
Problemen)
Diverse leden uitten hun zorgen en stelden kritische vragen:
- Integriteit
en Welzijnsproblemen:
- Maaike
De Vreese (N-VA) en Ortwin Depoortere (VB) verwezen naar het CORESPO
RESPECT DGJ 2023-onderzoek, dat signalen bevatte van toxisch
leiderschap, grensoverschrijdend gedrag, en seksuele intimidatie. Er
werd kritiek geuit op het relativeren van incidenten door de
commissaris-generaal.
- De
Vreese vroeg om inzage in het CORESPO-onderzoek en benadrukte de
noodzaak van transparantie en externe begeleiding waar nodig. Depoortere
sprak zijn onbegrip uit over het feit dat het rapport twee jaar lang
"stof heeft liggen vergaren".
- Jean-Marie
Dedecker (ONAFH/INDÉP) haalde alarmerende getuigenissen aan over seksisme
en toxisch leiderschap, waarbij de hiërarchie passief zou optreden of
zelfs klokkenluiders zou tegenwerken, leidend tot een "angst- en
zelfcensuurcultuur". Hij verwees naar een brief van 7 oktober 2024
van het hoofd van de medische dienst over pathologisch gedrag van een
HR-directeur die op post bleef ondanks klachten.
- Er
was bezorgdheid over het hoge aantal aanvragen voor psychosociale
interventies (282 in 2023, 262 in 2024), voornamelijk in Brussel,
Luik en Oost-Vlaanderen.
- Vragen
werden gesteld over de effectiviteit van het stressteam en de bewering
dat posttraumatische stress niet zou bestaan binnen de politie.
- Personeel
en Structuur:
- De
Vreese en Depoortere bekritiseerden de "logge structuur" en
"overhead" en pleitten voor een externe doorlichting en
objectieve werklastmeting.
- Er
waren tegenstrijdige cijfers over het personeelsbestand (14.000
volgens Snoeck, 17.000 volgens IDEWE), en vragen over de evolutie en
keuzes hierin. Thiébaut noemde een tekort van 5.500 politiemensen,
waaronder 800 gespecialiseerde rechercheurs.
- De
Vreese en Depoortere spraken over de "Mexicaanse leger"
structuur met een dichtbevolkte top en tekorten aan de basis (o.a.
Federale Gerechtelijke Politie).
- Er
was kritiek op vermeende vriendjespolitiek, royale verloningen en een
"graaicultuur" bij de staf van de commissaris-generaal. Er
zouden minstens vijftien extra personen zijn aangesteld op het kabinet
van de commissaris-generaal, en er waren geruchten over ongeoorloofd
aanrekenen van overuren door A3-functies.
- Vandemaele
uitte zorgen over de hervorming van de hiërarchische structuur die
de aantrekkelijkheid van een carrière bij de Federale Politie zou kunnen
schaden door beperkte mobiliteit.
- Digitalisering
en IT-infrastructuur:
- Het
i-Police-project werd bestempeld als een "schoolvoorbeeld van
mislukte digitalisering", ondanks grote budgetten (300-400 miljoen
euro).
- Vandemaele
wees op problemen met ANPR-camera's (lokale zones kunnen niet
aansluiten op federale databank) en verouderde IT-hardware (pc's niet
compatibel met Windows 11, te weinig pc's per FTE). Hij vroeg waarom de
politiezone Antwerpen betere IT-systemen kon ontwikkelen dan de Federale
Politie.
- Infrastructuur
en Logistiek:
- Depoortere
en Demon hekelden de "abominabele toestand" van
politiegebouwen (o.a. kazerne de Witte de Haelen in Brussel, FGP
Luik, Etterbeek), met meldingen van schimmel, lekkages, ongedierte, en
defecte branddetectie.
- Er
was kritiek op de langzame logistieke heruitrusting en de
prijsverschillen bij de aankoop van uniformen.
- Dedecker
stelde vragen bij de aankoop van een dure, luxueuze gepantserde
bedrijfswagen door de commissaris-generaal, ondanks negatief advies
van de Inspectie van Financiën en de beschikbaarheid van andere
voertuigen.
- Taakverdeling
en Efficiëntie:
- De
Vreese en Demon vroegen naar de clarificatie van de taakverdeling
tussen federale en lokale politie en de rol van de Federale Politie in
gespecialiseerde en supralokale uitdagingen. Thiébaut waarschuwde voor
een "geleidelijke verschuiving van bevoegdheden van federaal naar
lokaal niveau".
- De
effectiviteit van maatregelen zoals de fusie van politiezones in
Brussel en de vervanging van politiemensen bij kerncentrales door
militairen werd in twijfel getrokken.
- Vragen
werden gesteld over de herziening van de KUL-norm voor federale
dotaties aan politiezones en de mogelijke gevolgen van herverdeling.
III. Antwoorden en Replieken van de Commissaris-Generaal
De commissaris-generaal, de heer Eric Snoeck, begon zijn
repliek met de integriteitsproblemen en vermeende doofpotoperaties, die
hij "heel ernstig" neemt. Hij ontkende ten stelligste dat hij ooit
opdracht heeft gegeven om studies te verbergen of stop te zetten. Hij lichtte
gedetailleerd toe hoe het CORESPO-project tot stand kwam:
- Het
project werd in 2022 opgestart bij de Federale Gerechtelijke
Politie (FGP) toen hij directeur-generaal was, met als doel risico's te
identificeren, niet om statistieken te produceren.
- De
eerste kwantitatieve resultaten (april 2023), die opvallend hoog
waren, moesten in context worden geplaatst en verder worden geanalyseerd
via gesprekken met medewerkers in reflectiegroepen en workshops.
- In september
2023 besloot hij, als waarnemend commissaris-generaal, prioriteit te
geven aan een deglijk klokkenluiderssysteem vanwege een probleem
met de meldcultuur. Dit resulteerde in het "Project Signal",
een anoniem digitaal meldpunt, dat twee maanden geleden operationeel werd
en reeds zeven meldingen heeft geregistreerd.
- Eind
2023 werd de capaciteit van het Bureau Integriteit verdubbeld van drie
naar zes personeelsleden en opgenomen in een nieuwe dienst die ook
interne en externe klachten behandelt en kwaliteitscontrole uitvoert.
- Het eindrapport
CORESPO werd eind 2024 opgeleverd, met cijfers en concrete
voorbeelden, en werd besproken met de vakbonden en vertaald in een
actieplan voor de FGP.
- Hij
riep alle medewerkers op om de beschikbare systemen (vertrouwenspersonen,
Signal) te gebruiken en benadrukte de rol van externe controleorganen
(Comité P, Algemene Inspectie).
Met betrekking tot zijn eigen staf en de beschuldigingen:
- Hij
trad aan als commissaris-generaal op 16 juni 2023 en moest een staf die
door het vertrek van zijn voorganger minimaal bezet was, reorganiseren en
versterken.
- De
staf van het commissariaat-generaal telt nu 59 leden, 15 meer dan zijn
voorganger (44). Deze uitbreiding was doelgericht en noodzakelijk,
voornamelijk voor digitale transformatie (6-7 personen, inclusief CTO,
CIO, CSO), aanpak werkdruk bij PLIF-diensten (3 personen), experts (2
personen) en Bureau Integriteit (3 personen).
- Hij
verzekerde dat de selectieprocedures strikt zijn gerespecteerd en
dat er twee IT-specialisten in de aanwervingsjury voor de CTO
zaten, in tegenstelling tot wat beweerd werd. De beloning van de CTO is
marktconform en een noodzakelijke investering. De CTO is slechts één van
de 234 consultants bij de Federale Politie.
- Hij
ontkende dat leden van zijn staf een loonsverhoging kregen of tot de
honderd best verdienende personeelsleden behoren aan overuren. Hij
garandeerde dat overuren daadwerkelijk gepresteerde uren zijn en weerlegde
beschuldigingen van een "graaicultuur".
- Hij
verdedigde de keuze voor het Rijksadministratief Centrum (RAC) als
hoofdkwartier, waar 2.000 ambtenaren in vergelijkbare omstandigheden
werken.
Verder gaf de commissaris-generaal aan dat:
- Een algemeen
strategisch plan voor de Federale Politie 2025-2030 deze zomer zal
worden ingediend bij de voogdijministers, gericht op het verhogen van de
efficiëntie. Concrete voorstellen voor de noodzakelijke structurele
evolutie van de organisatie zullen in de herfst van 2025 worden
geformuleerd, aangezien de huidige structuur (uit 2000, herzien in 2014)
verouderd is en "status quo geen optie meer" is.
- Er
een duidelijke logistieke inhaalbeweging gaande is, met de aankoop
van 8.000 pc's, 651 voertuigen geleverd in 2,5 jaar (op een vloot van
3.300), en nog 320 voertuigen in afwachting van levering, alsook 3
helikopters.
- De
problemen met infrastructuur (DAB, FGP Luik) complex zijn en worden
aangepakt.
- Hij
zich inzet voor een Federale Politie waar elke medewerker zich goed voelt
en het beste van zichzelf kan geven, maar dit een lang proces is.
- Hij
de wetgevende hervorming van de tuchtwet noodzakelijk acht, omdat
de huidige procedures te ingewikkeld en inefficiënt zijn.
IV. Reacties van de Leden op de Antwoorden
Verschillende leden erkenden de inspanningen en de wil van
de commissaris-generaal om de problemen aan te pakken:
- Maaike
De Vreese (N-VA) bedankte de commissaris-generaal voor zijn antwoorden
over de integriteit en vertrouwen, en drong aan op verdere transparante
communicatie over toekomstige rapporten.
- Éric
Thiébaut (PS) sprak zijn volle vertrouwen uit in de
commissaris-generaal, stelde dat fouten van voor zijn aanstelling hem niet
kunnen worden aangewreven, en beklemtoonde de nood aan een sterke Federale
Politie.
- Xavier
Dubois (Les Engagés) prees de vastberadenheid en het dynamisme van
de commissaris-generaal en beloofde steun voor de noodzakelijke
hervormingen.
Echter, er bleven ook onbeantwoorde vragen en aanhoudende
bezorgdheden:
- Ortwin
Depoortere (VB) en Maaike De Vreese (N-VA) bleven pleiten voor een onafhankelijke
en externe audit van het HR-beleid en de organisatiestructuur van de
Federale Politie, omdat interne afhandeling van klachten als
belangenconflict werd gezien.
- Matti
Vandemaele (Ecolo-Groen) betreurde ten zeerste dat hij geen concrete
antwoorden had gekregen op veel van zijn specifieke vragen over
ANPR-camera's, IT-problemen, personeelsbeleid, concurrentie met lokale
zones, uniformen en versnippering. Hij beklemtoonde dat zijn bezorgdheden
voortkwamen uit betrokkenheid.
- Franky
Demon (cd&v) vreesde dat de onthulde negatieve casussen "slechts
het topje van de ijsberg" zijn, en benadrukte de noodzaak van
daadkracht.
- Paul
Van Tigchelt (Open Vld) herhaalde de nood aan snelle mondelinge antwoorden
op de vele vragen.
- Jean-Marie
Dedecker (ONAFH/INDÉP) uitte zijn frustratie over het gebrek aan concrete
antwoorden op zijn vragen over de HR-directeur, het stressteam, en de
aankoop van de bedrijfswagen. Hij herhaalde zijn kritiek op de interne
behandeling van problemen, omdat hij vond dat de leiding die de problemen
veroorzaakte, niet de leiding kon zijn die ze oplost.
De voorzitter stelde voor dat de commissaris-generaal schriftelijke
antwoorden zo snel mogelijk aan de parlementsleden zou bezorgen en dat een nieuwe
hoorzitting op een later tijdstip kon worden overwogen.